خشک نکردن صحیح بوته ریخته گری مرطوب میتواند خطرات جدی مانند ترکخوردگی، انفجار و پاشش فلز مذاب ایجاد کند. از آنجایی که ممکن است بوتهها هنگام انبارش یا حملونقل رطوبت جذب کنند، ضروری است قبل از استفاده بهطور اصولی خشک شوند. در این مقاله بهترین روشهای خشککردن بوته ریختهگری و نکات ایمنی مهم را بررسی میکنیم.
هدف ما این است که بوته های آماده برای استفاده را به مشتریان خود تحویل دهیم، اما هنگامی که آنها بوته را از ما تحویل می گیرند ممکن است به دلیل شرایط نگهداری بد بوته ریخته گری مرطوب و خیس شود.
حرارت دادن یک بوته مرطوب رطوبت موجود را به حجم بسیار زیادی بخار تبدیل می کند.
اگر حرارت دادن خیلی سریع باشد، بخار خیلی سریع تشکیل می شود تا از بدنه بوته خارج شود و باعث افزایش شدید فشار میگردد که باعث ترک و گستگی های عمیق در بدنه بوته یا در موارد شدید باعث انفجار آن میشود.
علاوه بر این، اگر افزایش سریع حرارت ناشی از ریختن فلز مذاب به داخل بوته خیس باشد، در این صورت خطر پاشیدن فلز مذاب به بیرون از بوته ریخته گری وجود خواهد داشت.
اهمیت خشک کردن بوته ریخته گری مرطوب
خشک کردن بوته ریختهگری مرطوب فقط یک کار اضافی قبل از ذوب فلز نیست، بلکه یک مرحله حیاتی برای حفظ ایمنی اپراتور و سلامت تجهیزات است. بوتهای که رطوبت در جداره یا تخلخلهای آن باقی مانده باشد، هنگام تماس با حرارت شدید کوره یا فلز مذاب، بخار آب را به سرعت به بیرون هدایت میکند. این افزایش ناگهانی حجم بخار میتواند باعث ایجاد تنشهای داخلی در بدنه بوته و در نهایت ترکخوردگی، شکست یا حتی انفجار آن شود.
به همین دلیل توصیه میشود هر زمان که احتمال رطوبتگرفتگی بوته وجود دارد (بهخصوص پس از انبارداری طولانی، حملونقل در هوای مرطوب یا نگهداری در فضای باز)، حتماً فرآیند خشک کردن بوته ریختهگری مرطوب را بهصورت اصولی و کنترلشده انجام دهید.
نشانههای بوته خیس و نیاز به خشک کردن
در بسیاری از موارد، رطوبت بوته با چشم غیرمسلح قابل تشخیص نیست، اما چند نشانه میتواند به شما کمک کند تا متوجه خیس بودن بوته شوید:
-
وجود لکههای نمدار یا تیره روی سطح بوته
-
لمس سردتر از حد معمول نسبت به دمای محیط
-
نگهداری بوته در محیطهای بسیار مرطوب، انبارهای بدون تهویه یا فضای باز
-
انتقال بوته از هوای سرد به محیط گرم (تعرق سطحی)
اگر هر کدام از این شرایط را مشاهده کردید، بهتر است بوته را بهعنوان «مرطوب و نیازمند خشک کردن» در نظر بگیرید و طبق روشهای گفتهشده، آن را در کوره بهصورت تدریجی خشک کنید.
نکات ایمنی هنگام خشک کردن بوته ریخته گری مرطوب
در حین خشک کردن بوته ریختهگری مرطوب، رعایت چند نکته ساده میتواند از بروز حوادث جدی جلوگیری کند:
-
هرگز بوتهای را که نسبت به میزان رطوبت آن مطمئن نیستید، مستقیماً در معرض شعله مستقیم یا دمای بسیار بالا قرار ندهید.
-
از کورههایی استفاده کنید که تهویه و دودکش مناسب داشته باشند تا بخار آزادشده بهخوبی خارج شود.
-
در زمان خشک کردن و بهخصوص در مراحل ابتدایی، از نزدیک شدن غیرضروری به درب کوره خودداری کنید.
-
پس از پایان فرآیند خشک کردن، اجازه دهید بوته بهآرامی به دمای محیط نزدیک شود و سپس آن را برای ذوب بعدی مورد استفاده قرار دهید.
با رعایت این موارد، علاوه بر افزایش عمر مفید بوته، خطر ترکخوردگی، شکست و پاشش فلز مذاب را نیز به حداقل میرسانید.
در بیشتر موارد، نگهداری در یک فضای خشک گرم و به دنبال آن گرم شدن آهسته در کوره قبل از اولین استفاده، برای از بین بردن رطوبت کافی است، اما زمانی که بوته به وضوح خیس است، روش زیر به شدت توصیه می شود:
تاثیر حرارت دادن سریع بوته ریخته گری خیس
بوته را حداقل به مدت 24 ساعت در یک فضای گرم و خشک بگذارید و یکی از دو روش زیر را برای خشک شدن بوته ریخته گری استفاده کنید:
1- بوته ها را در یک کوره که داری دودکش مناسب است قرار دهید. دما را به آرامی و به طور یکنواخت تا حدود 200 درجه سانتیگراد در مدت 2 ساعت افزایش دهید. حداقل یک ساعت دیگر در آن دما نگه دارید تا زمانی که تمام علائم انتشار بخار از بین برود.
2- دما را به آرامی و به طور یکنواخت تا حدود 120 درجه سانتیگراد در مدت 75 دقیقه افزایش دهید. به مدت 8 ساعت در آن دما نگه دارید تا زمانی که تمام علائم انتشار بخار از بین برود.
| روش | دمای نهایی | مدت زمان افزایش دما | مدت زمان نگهداری در دمای ثابت | میزان رطوبت بوته | توضیحات |
|---|---|---|---|---|---|
| روش اول | ۲۰۰ درجه سانتیگراد | حدود ۲ ساعت افزایش تدریجی | حداقل ۱ ساعت | بوتههای کاملاً خیس و مرطوب | نیازمند کوره با دودکش مناسب، امکان خروج بخار زیاد |
| روش دوم | ۱۲۰ درجه سانتیگراد | حدود ۷۵ دقیقه افزایش تدریجی | حدود ۸ ساعت | بوتههای کمخیستر یا دارای رطوبت سطحی | زمان بیشتر ولی شرایط آرامتر و ایمنتر برای خروج بخار |
سؤال ۱
چرا خشک کردن بوته ریختهگری مرطوب قبل از استفاده ضروری است؟
جواب:
بوته ریختهگری مرطوب هنگام گرم شدن، رطوبت خود را به صورت بخار با حجم زیاد آزاد میکند. اگر این بخار نتواند بهموقع از بدنه بوته خارج شود، فشار داخلی بالا میرود و میتواند باعث ترکخوردگی، شکست یا حتی انفجار بوته شود. به همین دلیل خشک کردن بوته قبل از اولین استفاده یا بعد از هر بار خیس شدن ضروری است.
سؤال ۲
خطر حرارت دادن سریع بوته ریختهگری خیس چیست؟
جواب:
حرارت دادن سریع بوته خیس باعث میشود بخار در مدتزمان کوتاه و با سرعت زیاد تولید شود. این موضوع مانع خروج بخار از بدنه بوته شده و فشار داخلی را به شدت افزایش میدهد. نتیجه آن میتواند ایجاد ترکهای عمیق در بدنه بوته، جدا شدن لعاب، یا در شرایط شدیدتر، انفجار بوته و پاشش فلز مذاب به بیرون باشد.
سؤال ۳
از کجا بفهمیم بوته ریختهگری نیاز به خشک کردن دارد؟
جواب:
اگر بوته برای مدتی در محیط مرطوب، انبار بدون تهویه، فضای باز یا شرایطی قرار گرفته که احتمال جذب رطوبت وجود دارد، بهتر است آن را مرطوب در نظر بگیرید. مشاهده نم و لکههای تیره روی سطح، سردتر بودن بیش از حد نسبت به محیط و انتقال از محیط سرد به گرم نیز نشانههایی هستند که میگویند بوته نیاز به خشک کردن دارد.
سؤال ۴
بهترین روش خشک کردن بوته ریختهگری مرطوب چیست؟
جواب:
بهترین روش، گرمکردن تدریجی و یکنواخت بوته در کوره است. دو روش اصلی عبارتند از:
۱. افزایش دما تا حدود ۲۰۰ درجه سانتیگراد در مدت تقریبی ۲ ساعت و نگهداری حداقل ۱ ساعت در این دما تا توقف کامل خروج بخار.
۲. افزایش دما تا حدود ۱۲۰ درجه سانتیگراد در مدت ۷۵ دقیقه و نگهداری حدود ۸ ساعت در این دما تا زمانی که هیچ علامتی از خروج بخار دیده نشود. انتخاب روش به میزان رطوبت بوته بستگی دارد.
سؤال ۵
آیا جدا شدن لعاب روی بوته پس از خشک کردن مشکلساز است؟
جواب:
در برخی موارد خروج بخار از داخل بدنه میتواند باعث شل شدن یا جدا شدن بخشهایی از لعاب روی بوته شود. این مورد در صورتی که لعاب پوستهپوسته شده بهطور کامل با برس سیمی تمیز و از سطح بوته جدا شود، مشکل جدی ایجاد نمیکند. مهم است سطح بوته قبل از استفاده کاملاً تمیز و عاری از قطعات شل شده لعاب باشد تا در حین کار وارد مذاب نشوند.
خروج بخار ممکن است با باعث شل شدن یا جدا شدن لعاب روی بوته ها شود. اگر چنین شد، هر گونه مواد پوسته پوسته شده لعاب را با یک برس سیمی بردارید و سطح بوته را کاملا تمیز کنید.