بوته ریخته گری یکی از اصلیترین تجهیزات مصرفی در فرآیند ذوب فلزات است و کیفیت نگهداری، نصب و پیشگرمایش آن تأثیر مستقیم بر کارایی کوره، کیفیت مذاب و طول عمر بوته دارد. توصیههای ارائهشده توسط شرکت زیرکار شامل مجموعهای از اصول مهم برای جلوگیری از شوک حرارتی، ترکخوردگی، مصرف سوخت اضافی و افزایش عمر موثر بوته است.
در این راهنما تمام نکات کلیدی برای مراقبت از بوته ریخته گری را مرور میکنیم.
بازرسی بوته ریختهگری
پس از خرید بوته و پیش از تحویل گرفتن آن، باید با دقت کامل بررسی شود. همچنین پیش از اولین استفاده نیز لازم است وضعیت سطح بوته ارزیابی گردد.
-
لعاب یا پوشش محافظ بوته نباید آسیب دیده باشد.
-
هرگونه ترک، شکستگی، لبپریدگی یا تغییر رنگ غیرعادی باید بررسی شود.
-
آسیب در پوشش محافظ میتواند عمر بوته را بهشدت کاهش دهد.
نگهداری و انبارداری بوته
شرایط محیطی مناسب نقش مهمی در حفظ کیفیت بوته دارد.
-
بوته را در مکانی گرم، خشک و بدون رطوبت نگهداری کنید.
-
بهتر است بوته روی پالت چوبی قرار بگیرد تا با زمین در تماس نباشد.
-
از قرار دادن بوته در محیطهایی با نوسان شدید دما خودداری کنید.
بازرسی و آمادهسازی کوره
پیش از نصب بوته، وضعیت داخلی کوره باید بررسی و آمادهسازی شود.
وضعیت نسوز داخل کوره
-
آجر نسوز و پوشش داخلی کوره باید سالم، یکنواخت و بدون ریزش باشد.
-
ناهمواری نسوز باعث منحرف شدن شعله و افزایش مصرف سوخت میشود.
-
حرارت نامتقارن منجر به آسیب در بدنه بوته خواهد شد.
تمیزکاری کوره
-
گرد و غبار، نخالهها و رسوبات اطراف و کف کوره باید حذف شوند.
-
از تجمع کربن در جلوی مشعل جلوگیری کنید.
-
نازل مشعل باید مرتب با هوای فشرده تمیز شود.
بررسی مشعل و سیستم سوخت
-
کیفیت سوخت مصرفی (نفت مشعل، گازوئیل یا گاز) باید بررسی شود.
-
فشار گاز باید ثابت و استاندارد باشد.
-
طول و شکل شعله باید قبل و بعد از قرار دادن بوته کنترل گردد.
سایر نکات مهم
-
دریچه تخلیه دود و خروجیهای هوای کوره را دورهای بررسی کنید.
-
ترموکوپلها باید کالیبره شوند.
-
گزارش مصرف سوخت و زمان رسیدن به مذاب ثبت و مقایسه شود.
نصب بوته ریختهگری
۴.۱. نصب زیربوته
زیربوته نقش مهمی در انتقال حرارت و پایداری بوته دارد.
-
توصیه میشود زیربوته از مواد مشابه بوته ساخته شده باشد.
-
این کار باعث انتقال یکنواخت حرارت و کاهش تنش حرارتی میشود.
-
قطر زیربوته باید با کف بوته هماهنگ باشد تا پشتیبانی کافی فراهم کند.
-
ارتفاع زیربوته باید بهگونهای باشد که خط مرکزی شعله و کف بوته همتراز شوند.
-
زیربوته باید کاملاً تراز و محکم در مرکز کوره قرار گیرد.
-
هیچ جسم خارجی بین بوته و زیربوته نباید وجود داشته باشد.
در کورههای متحرک یا تیلت، لازم است زیربوته با سیمان نسوز ثابت شود.
نکته مهم درباره چرخش هفتگی بوته
برای جلوگیری از چسبیدن بوته به زیربوته، لازم است از مواد غیر چسبنده مثل پودر CBS بین آنها استفاده شود.
۴.۲. قرار دادن بوته در کوره
-
بوته باید بهآرامی روی زیربوته قرار گیرد تا با بدنه کوره برخورد نکند.
-
بوته دقیقاً در مرکز کوره قرار داده شود.
۴.۳. آجرهای تثبیتکننده و شکاف انبساط
در قسمت لبه بالایی کوره، آجرهایی برای مهار بوته نصب میشوند:
-
این آجرها باید با فاصله مناسب و استاندارد از بدنه بوته قرار گیرند.
-
فاصله انبساط ۳ میلیمتری ضروری است.
-
نبود این فاصله باعث فشار به بدنه بوته و ایجاد ترکهای حرارتی میشود.
پیشگرمایش بوته ریختهگری
پیشگرمایش صحیح یکی از مهمترین عوامل جلوگیری از شکست بوته است.
-
بدنه بوته باید تا زمان قرمز شدن پیشگرم شود.
-
رایجترین علت ترک و شکست بوتهها، شوک حرارتی است.
-
بوتههای سیلیکون کاربایدی تحمل بیشتری نسبت به گرافیتی دارند، اما همچنان نیازمند پیشگرمایش هستند.
عوامل موثر بر برنامه پیشگرمایش بوته
-
نوع بوته (گرافیتی یا SiC)
-
نو یا کارکرده بودن بوته
-
نوع کوره (قدیمی یا جدید)
-
اندازه و حجم بوته
-
نوع مشعل و سوخت مصرفی
پیشگرمایش باید بر اساس این عوامل تنظیم شود تا از آسیب احتمالی جلوگیری شود.
| عامل | توضیح |
|---|---|
| بازرسی اولیه | جلوگیری از استفاده بوته دارای ترک یا آسیب به لعاب |
| شرایط انبارداری | محیط گرم، خشک و دور از رطوبت |
| وضعیت کوره | آجر نسوز سالم، شعله یکنواخت و نازل تمیز |
| نصب صحیح | تراز بودن زیربوته و قرارگیری بوته در مرکز کوره |
| پیشگرمایش | جلوگیری از شوک حرارتی و ترک خوردگی |
| نوع بوته | گرافیتی یا سیلیکون کاربایدی بودن بوته تأثیر مستقیم بر مقاومت حرارتی دارد |
چرا پیشگرمایش بوته ریختهگری ضروری است؟
پیشگرمایش مانع بروز شوک حرارتی میشود، بوته را پایدار میکند و احتمال ترکخوردگی یا شکست ناگهانی را بهطور قابل توجهی کاهش میدهد. همچنین پیشگرمایش صحیح باعث افزایش عمر مفید بوته میشود.
بهترین مکان برای نگهداری بوته ریختهگری چیست؟
بهترین محل نگهداری بوته، محیطی گرم، خشک و دور از رطوبت است. قرار دادن بوته روی پالت چوبی کمک میکند از تماس مستقیم با زمین و جذب رطوبت جلوگیری شود.
چگونه باید زیربوته را نصب کرد؟
زیربوته باید کاملاً صاف، تراز و همجنس با بوته باشد. همچنین باید دقیقاً در مرکز کوره قرار گیرد تا حرارت بهطور یکنواخت به بوته منتقل شود و تنش حرارتی ایجاد نشود.
چه عواملی باعث کاهش عمر بوته ریختهگری میشوند؟
مهمترین عوامل کاهش عمر بوته عبارتاند از: شوک حرارتی، پیشگرمایش نامناسب، رسوبات کربنی در کوره، تنظیم نبودن شعله، آجر نسوز آسیبدیده، نصب نادرست و برخورد شعله متمرکز با بدنه بوته.
چرا باید بوته را پیش از استفاده بازرسی کرد؟
زیرا هرگونه ترک، لبپریدگی، تغییر رنگ یا آسیب به لعاب میتواند در هنگام ذوب باعث شکست ناگهانی و خطرناک بوته شود. بازرسی اولیه از ایجاد خسارت بزرگ جلوگیری میکند.
تفاوت بوته گرافیتی با بوته سیلیکون کاربایدی چیست؟
بوته گرافیتی تحمل کمتری در برابر شوک حرارتی دارد و نیازمند پیشگرمایش آرامتر است؛ اما بوته سیلیکون کاربایدی (SiC) مقاومتر، سریعگرمتر و مناسب کورههایی با سرعت ذوب بالاتر است.